ΚΑΤΟΙΚΙΑ

(πέρα από την αρχιτεκτονική)

 

«… μέσα στο Σχήμα περικλείνεται το αίσθημα κι η ιδέα κι η λέξη και η γραμμή και το χρώμα και ο ήχος. Κάτω από κάθε σχήμα κρύβεται μια ανάλυση».

                             Δ. Πικιώνης

 

Στην πραγματικότητα, το σπίτι, είναι ένα αντικείμενο που ο καθ’ ένας μπορεί να αναλύσει ορθολογιστικά, φτιαγμένο από συγκεκριμένα και καλά επεξεργασμένα υλικά, με γερό σκελετό και ορθές γωνίες. Έχει όλα τα χαρακτηριστικά που αφήνουν το σημάδι μιας γεωμετρίας και ισορροπίας κάτω από την οποία κρύβεται μια ολόκληρη ανάλυση. Είναι οι έννοιες των σχημάτων, από τις οποίες συντίθεται το σπίτι και που μετατρέπονται στο υποσυνείδητό μας ως σύμβολα, για τα οποία έχουν μιλήσει πολλοί λογοτέχνες, ποιητές, φιλόσοφοι, ψυχολόγοι, έχουν ζωγραφίσει πολλοί ζωγράφοι και παιδιά και οι οποίες έννοιες είναι :

Γεωμετρία

Ο Δημήτρης Αντωνακάκης, αφηγούμενος μια ιστορία, αναφέρθηκε στον Δημήτρη Πικιώνη του οποίου η προσπάθεια να τοποθετήσει 5 αντικείμενα πάνω σε ένα τραπέζι (ένα ανθοδοχείο, ένα ποτήρι, ένα τασάκι, ένα κουτί με τσιγάρα και ένα κουτί με σπίρτα), δεν του φάνηκε καθόλου εύκολη, λόγω του ότι έλειπε η γεωμετρία, το πλαίσιο, έλειπε ο νόμος. Έπειτα, δοκίμασε με την «χάραξη» του Δοξιάδη και την υποδιαίρεση των αποστάσεων σε αναλογίες χρυσής τομής. Τότε το αποτέλεσμα ήταν πιο στέρεο, η εικόνα πιο σαφής και η αναφορά πιο ορατή.

Είναι η ισορροπία που βρίσκεται σε κάθε δημιουργία και είναι στηριγμένη στη γεωμετρία. Στο σπίτι, όπως και στο πρόσωπο του ανθρώπου, ενώ ο τύπος είναι κοινός, αυτό που θα τα κάνει να ξεχωρίσουν είναι η ποιότητα των χαρακτηριστικών και μια εντελώς ιδιαίτερη αξία των σχέσεων που τα συνδέουν μεταξύ τους. Είναι η αρμονική αναλογία που πάλλεται μέσα μας, ο άξονας πάνω στον οποίο είναι οργανωμένος ο άνθρωπος, σε τέλεια συμφωνία με τη φύση. Πάνω σ’ αυτόν τον άξονα, ο άνθρωπος κατάφερε να χαράξει στο έδαφος και να χτίσει κτήρια, σ’ όλη την περίοδο της ιστορίας, των οποίων η μορφή και η υπαρξιακή μοναδικότητα δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κανέναν. Δε χωράει συζήτηση για το αποτέλεσμα της μορφής ενός κύκλου, μια και ο κύκλος θα είναι πάντα κύκλος, όπως το τετράγωνο τετράγωνο, το τρίγωνο τρίγωνο και η συγκεκριμένη γωνία θα είναι πάντα αυτή η γωνία και καμία άλλη¹.

          Υλικά

        Το σπίτι αποτελείται από υλικά των οποίων η χρήση μπορεί να χρησιμεύσει όπως το θέμα στην ποίηση. Ο Γ. Χειμωνάς γράφει πως τα υλικά είναι στοιχειώδεις ύλες ζωής, οι γνώριμες, οικείες μορφές που δημιουργούν μια σχέση αμεσότητας με το χώρο και τη γύρω μας πραγματικότητα, ανάγοντάς μας στη σεβαστή φυσική τους μορφή, στη δομή τους, στην ιδιαίτερη ακτινοβολία τους. Τα υλικά αναλαμβάνουν να προσφέρουν την αρμονία, μέσα από ένα σύστημα πολύπλοκων σχέσεων, συνυπάρχοντας το ένα με το άλλο με τέτοιο τρόπο ώστε, ακόμα και η παρουσία ετερόκλητων στοιχείων, να συγκροτούν το έργο και ακόμα καλύτερα να παραπέμπουν στην τέχνη του κολάζ. Μια αρμονική συνύπαρξη παραπέμπει σε μια ποιητική αρχιτεκτονική που θα καταφέρει να αναδείξει την ύλη, το πνεύμα, τη μορφή και το περιεχόμενο του έργου. Το σωστό δέσιμο των λεπτομερειών εξαφανίζει την κόσμηση χωρίς να την ακυρώνει και μεταμορφώνει τον εσωτερικό χώρο σε υπαίθριο, τη χτισμένη μορφή σε διάφανη, άϋλη, το πλήρες σε κενό.

       Κάθε υλικό είναι ευγενές και πρόθυμα προσφέρεται να τοποθετηθεί στην κατάλληλη θέση, η διαχείρισή του όμως, έγκειται στην πρόθεση του ανθρώπου. Ο λόγος του δημιουργού και η έγνοια του για την λεπτομέρεια, θα καθορίσουν την αναλογία και την επιλογή και η προσαρμογή των προθέσεών του στις υλικές και πνευματικές ανάγκες, θα προσδώσει στο έργο πέρα από τα αυτονόητα της λειτουργικής και κατασκευαστικής επάρκειας, την ποιητική του διάσταση.

      Είναι αλήθεια ότι η κατάλληλη χρήση των υλικών αποτελεί ποιοτική διαφορά μεταξύ έργου που είναι προορισμένο να μείνει κι έργου που είναι καταδικασμένο σε πρόωρο γέρασμα² γιατί τα υλικά είναι ζωντανοί οργανισμοί που αναπνέουν, μυρίζουν, μιλούν, γερνούν, διαβρώνονται ξεθωριάζουν και πολλές φορές γερνώντας γίνονται ομορφότερα.

      Τα υλικά παραπέμπουν σε μια σχέση με ό,τι έχουμε ζήσει από τα παιδικά μας χρόνια, βλέποντας, αγγίζοντας, μυρίζοντας. Αυτά είναι που θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στην κατανόηση και την οικειοποίηση του χώρου.

Όριο

     H έννοια του ορίου έχει απασχολήσει φιλοσόφους, επιστήμονες, ποιητές και καλλιτέχνες όλων των εποχών και έχει άμεση σχέση με τη θεωρία και την πράξη της αρχιτεκτονικής.

          Από τη διαχείριση των οριακών επιφανειών και των κτιριακών όγκων εξαρτώνται οι αναλογίες, η διευθέτηση της κίνησης και της στάσης, οι επαναλήψεις, οι ρήξεις, οι συνέχειες και οι ασυνέχειες, τα στερεότυπα και οι ανατροπές τους.

          H ποιητική του χώρου εξαρτάται άμεσα από την επεξεργασία των ορίων, λέξεις όπως το κατώφλι, η πύλη, οι τοίχοι, τα παράθυρα, η πόρτα, σηματοδοτούν όρια, περιοχές μετάβασης με την πραγματική ή τη μεταφορική έννοια, φορτισμένες με νοήματα κι σημασίες. Είναι τα περάσματα από τον ένα τόπο στον άλλο, είναι το σύμβολο μιας νέας αρχής γιατί το όριο, δεν βρίσκεται εκεί όπου τελειώνει κάτι, αλλά εκεί που αρχίζει να υπάρχει.

          Αυτή η συνύπαρξη των ορίων, χαρακτηρίζει το μικρό σύμπαν της κατοικίας.

           Ο Antony Vidler στη συνάντηση της Weimar τελείωσε την ομιλία του με τα λόγια του εννιάχρονου γιου του: Το να κάνεις ένα κτίριο με τσιμέντο και γυαλί είναι εύκολο, αλλά να το κάνεις με ένα σύννεφο είναι μαγικό...

         Κίνηση - πορεία

         Η κίνηση, αρχικά, είναι η επιθυμία να πάω κάπου. Είναι χρόνος, ταχύτητα, αίσθηση. Στην αρχιτεκτονική, η κίνηση πρέπει να γίνει σχέδιο και να φιλτραριστεί μέσα από μια πορεία, η οποία θα την μετατρέψει σε εμπειρία, γιατί σημασία δεν έχει το που βρίσκομαι και που θα φτάσω, σημασία έχει η διαδρομή που θα διανύσω και αυτή η διαδρομή πρέπει να είναι πλούσια από εμπειρίες.

           Ο Δαίδαλος, ο επινοητής του αρχιτεκτονικού σχεδίου, ο σχεδιαστής της πρώτης διαχάραξης, μας διδάσκει την άμεση σχέση τού χώρου και της κίνησης με το σώμα. Πίσω από τα λαβυρινθώδη κελύφη, μια κρυμμένη γεωμετρία δημιουργεί διαδρομές και στάσεις, οι οποίες  φιλοξενούν την κίνηση και της ορίζουν την αρχή, τις διακοπές και το τέλος της. Τελικός στόχος, να ενσωματωθεί ο άνθρωπος στη διαδρομή κάνοντας το σώμα του ένα με αυτή. Αυτή η αέναη κίνηση και η ποικιλία στο οικοδομικό σύνολο βάζει τον άνθρωπο στο «παιχνίδι», του χώρου και του χρόνου.

          Τα διαφορετικά επίπεδα, οι φωτοσκιάσεις, οι εσοχές και οι εξοχές μπορούν να δημιουργήσουν πολλαπλές επιφάνειες που θα μπορούσαν να παραπέμπουν στον μύθο του δαιδαλώδους. Όπως έγραψε και ο Νίτσε: «Αν θα θέλαμε να σχεδιάσουμε μια αρχιτεκτονική που να ταιριάζει στη δομή της ψυχής μας, θα τη συλλαμβάναμε κατ' εικόνα του λαβύρινθου»

         

Σκελετός (μέρη κατασκευής)

Ολόκληρη η κατοικία, είναι ένα δυναμικό σύνολο αποτελούμενο από δομικά και άλλα χαρακτηριστικά που στηρίζουν την κατασκευή και που όλα μαζί την κάνουν σώμα και ψυχή. Σ’ αυτά τα επιλεγμένα με προσοχή κομμάτια θα βρούμε το ποιητικό δυναμικό του συνόλου. Αν απομονώσουμε όμως όλα αυτά τα χαρακτηριστικά, δεν θα αποτελούν παρά κομμένα μέλη ενός άψυχου σώματος. Το σπίτι μπορούμε να το δούμε ως μια συνεχή παλινδρομική κίνηση από το μέρος στο όλον και είναι αυτό που θα βοηθήσει στη αρχιτεκτονική συνθετική διαδικασία.

         

          Πόρτα

Η πόρτα, ή θύρα, ή πύλη, είναι το σύμβολο της εισόδου, του περάσματος από το μέσα στο έξω και αντίστροφα.

Έχει και αυτή αισθήματα. Μια πόρτα ανοιχτή μας μιλάει για φιλοξενία, απλόχερα μας επιτρέπει να προσχωρήσουμε προς έναν εσωτερικό κόσμο, διαφορετικό από τον δικό μας. Αντίθετα οι ερμητικά κλεισμένες, μανταλωμένες πόρτες, δεν επιτρέπουν τίποτα να βγει και τίποτα να μπει.

Κυρίως όμως η πόρτα, είναι ένας ολόκληρος κόσμος του μισάνοιχτου, είναι η ταυτόχρονη επιθυμία να την ανοίξουμε αλλά και να την κλείσουμε. Είναι η μισάνοιχτη πόρτα που συμβολίζει τον δισταγμό, ο ενδιάμεσος χώρος που σου κινεί την περιέργεια για το τι θα επακολουθήσει. Το υλικό της, το μέγεθός της, το σχέδιό της ακόμα και το πόμολό ή η κλειδαριά, δείχνουν τις προθέσεις της. Ο Δημήτρης Πικιώνης συμβούλευε να φτιάχνουμε μικρές πόρτες, σαν ένα ιερό πέρασμα, όπου σεμνά και ταπεινά θα προσκυνήσω πριν περάσω στον ιερό εσωτερικό χώρο του σπιτιού. Το πόμολο της πόρτας, δεν είναι απλά μια κατασκευή, έχει ένα συμβολισμό πάνω στην πόρτα και θα λέγαμε πως λειτουργεί τόσο για να την ανοίξει, όσο και για την κλείσει και το κλειδί, που βρίσκεται επάνω της, είναι το χρυσό κλειδί που θα ανοίξει την πόρτα του ονείρου.

Κατώφλι

«Η φωλιά η ζεστή και η ήρεμη

 όπου το πουλί κελαηδά

 Θυμίζει τα τραγούδια,

 τα θέλγητρα

 το αγνό κατώφλι

 του παλιού σπιτιού»

Μπροστά στην πόρτα, το κατώφλι είναι το προοίμιο της εισόδου, δηλαδή της μετάβασης σε έναν άλλο τόπο. Στην πόρτα, είναι το ενδιάμεσο του εσωτερικού και του εξωτερικού, το σημείο εκείνο του δισταγμού και της επιθυμίας, της υποδοχής και της αναμονής, γι’ αυτό ρόλος του είναι να καλωσορίζει και όχι να επιβάλλεται με την μεγαλοπρέπειά του.

Κατώφλι είναι η οργάνωση και η πλοκή των χώρων και των υλικών. Είναι το όριο, που, εντασσόμενο στον χώρο, πρέπει να αντιμετωπιστεί με την έννοια του περάσματος σε έναν νέο τόπο και όχι ως το τέλος ενός προορισμού.

          Σκάλα

      Η σκάλα είναι το μέσο μετάβασης, μέσω ενός περίπατου, στο εσωτερικό του σπιτιού, σηματοδοτώντας την άνοδο και την κάθοδο. Υπενθυμίζει ότι τα κτίρια έχουν ακόμα, προς το παρόν, άμεση σχέση με τη γη, με τις αντοχές, τους ρυθμούς και τις δυνατότητες του ανθρωπίνου σώματος. Μας οδηγεί να φτάσουμε ψηλά μέσα από έναν ρυθμό βημάτων σταθερό αφού πάντα το ρίχτι και το πάτημα παραμένουν ίδια το ένα με το άλλο.

      Μέσω της σκάλας μεταφερόμαστε αλλού. Δεν είναι απαραίτητη σε όλα τα σπίτια, αλλά σε αυτά που υπάρχει δίνει ένα ακόμη κίνητρο για μεταφορά μας μέσω μιας άλλης διαδικασίας. 

      Σε μια πολυκατοικία, η σκάλα είναι σημείο συνάντησης. Ό,τι τρέχει, τρέχει από τις σκάλες και ό,τι φτάνει, πάλι από τις σκάλες φτάνει. Βιαστικά ανεβαίνουμε δυό δυό τα σκαλιά για να φτάσουμε γρήγορα στο σπίτι.

Παράθυρα

«Τα τέσσερα παράθυρα κρεμούν στις / κάμαρες, ομοιοκατάληκτα τετράστιχα από / ουρανό και θάλασσα».

Γιάννης Ρίτσος

Το παράθυρο είναι τα μάτια του σπιτιού προς τον έξω κόσμο που βλέπουν τον ουρανό, την απέναντι πολυκατοικία, τις κινήσεις των πουλιών, τις μεταβολές του φωτός. Ο εξωτερικός χώρος γίνεται εσωτερικός, γίνεται δικός μας, θαρρείς πως βρίσκεσαι ταυτόχρονα μέσα και έξω. Η θέα είναι  ελεύθερη αλλά και επιλεγμένη ταυτόχρονα γιατί το τοπίο παντοδύναμο γίνεται κουραστικό³ και το παράθυρο είναι αυτό που θα το καδράρει και θα το κάνει πιο ενδιαφέρον.

Ακόμα και τη νύχτα, τα παράθυρα γίνονται σκηνή ενός θεατρικού χώρου αναβοσβήνοντας συνεχώς το ένα μετά το άλλο. Ακόμα και σε  έναν έρημο δρόμο, ένα φως που φαίνεται μέσα από ένα παράθυρο, μας κάνει αμέσως να νοιώσουμε οικεία, να αισθανθούμε ασφάλεια γνωρίζοντας πως κάποιος άλλος άνθρωπος είναι εκεί.

Όψη/μορφή

«Το σπίτι

 κοιτάζει τον δημόσιο δρόμο

 και τη θάλασσα

 με λογική τεσσάρων παραθύρων,

 Χαμογελώντας στερεότυπα

 μ’ ένα πλατύ πορτοκαλί

 μπαλκόνι».

          Κική Δημουλά

          Το σπίτι έχει πρόσωπο. Στα παιδικά σχέδια αποκτά μάτια, μύτη, στόμα. Πολλές φορές μας κοιτά και άλλες μας χαμογελά και όταν γερνάει αποκτά ρυτίδες.

          Όποια η μορφή τέτοια και η ψυχή και η όψη του σπιτιού αντικατοπτρίζει τον εσωτερικό κόσμο τόσο του σπιτιού, όσο και των κατοίκων του. Από την ποιότητα της εσωτερικής διαδρομής εξαρτάται αν τα περιβλήματα των όψεων είναι κελύφη αδειανά ή όρια πολυσήμαντα, τα οποία αναφέρονται σε έναν πλούσιο εσωτερικό κόσμο.

          Χρώμα

Ενώ στο μοντέρνο κίνημα, το λευκό εκφράζει την καθαρότητα της μορφής, για να εκφράσει την κατοικία «μηχανή», ο Δημήτρης Πικιώνης αναφέρει πως αρχιτεκτονική είναι… μουσική χρωματικών επιφανειών, που να εκφράζουν τη φύση⁴.

          H απουσία χρώματος εφαρμόστηκε σε μια αυστηρή και άκαμπτη αρχιτεκτονική. Οι υποστηρικτές της πίστευαν πως το χρώμα συνδέεται με το ψέμα, την απόκρυψη και την φιλαρέσκεια και απάντησαν με το λευκό ως  το σύμβολο της καθαρότητας και της διαφάνειας. Υποστηρικτές της χρωματοφοβίας που έβλεπαν το χρώμα ως ένα πρόσθετο φτιασίδι που προσβάλλει αντί να δοξάζει τον Θεό.

     Αντίθετα, οι υποστηρικτές τις χρωματοφιλίας υποστήριζαν πως το χρώμα δεν εγγράφεται στην περιοχή της ευτελούς υλικότητας αλλά συνδέεται άμεσα με το πνεύμα, άρα με τον Θεό. Στην δική μας παραδοσιακή αρχιτεκτονική, επενδύσεις τοίχων, ψηφιδωτά κ.λπ. δείχνουν μια ιδιαίτερη σχέση του χρώματος με τον χώρο. Όταν συντελείται η σύζευξη του πνεύματος και της ύλης, όπως γράφει ο Π. Μιχελής στην «Αισθητική θεώρηση της βυζαντινής τέχνης», τότε το χρώμα μετουσιώνει⁵.

          Ο Luis Barragan, έγραψε πως χρησιμοποίησε το χρώμα έτσι ώστε να αναδύονται από το έργο του η σιωπή, η χαρά και η γαλήνη. Αντιμετωπιζόμενο με άκρα ευαισθησία και την απαιτούμενη ακρίβεια, είτε το τεχνητό είτε το φυσικό χρώμα των υλικών, ενσωματωμένο στο οικοδόμημα, προσδιορίζει τα αρχιτεκτονικά στοιχεία που συγκροτούν τους χώρους, τονίζοντας την πορεία και την χάραξη.

Φως - σκιά

         

     «Είναι θεμελιακή αρχή του πλαστικού έργου να ενεργεί με το μεσόφωτο. Με μεσόφωτο μάλιστα διαβαθμισμένο, όπως διαβαθμισμένο είναι το καθετί στη φύση. Οι αρχαίοι αρχιτέκτονες είχαν νιώσει την αρχή αυτή. Η διάλυση του τοίχου σε κιονοστοιχία, η πρώτη προτίμηση που ‘δειξε ο άνθρωπος στην κολόνα με βάση πολυγωνική, κι αργότερα με ραβδώσεις κοίλες όπου το φως πέφτοντας επάνω τους σκορπίζει και διαβαθμίζεται…»

Δ. Πικιώνης

          Το φως και η σκιά, είναι στοιχεία στοιχειώδη του πλαστικού έργου. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει κανείς να διαθέτει γλυπτικές ικανότητες και να είναι ποιητής και την ίδια στιγμή να γνωρίζει σε βάθος την κατασκευή. Αυτή η αντίθεση φωτός και σκιάς αναδεικνύει τους όγκους της κατασκευής, δημιουργεί βάθος, την τρίτη διάσταση. Μια ποιητική αρχιτεκτονική, μας χαρίζει την αρμονία και την ισορροπία που το φως και η σκιά, παίζοντας με τους όγκους, μπορούν να προσφέρουν. Όπως είπε και ο Le Corbusier, αρχιτεκτονική είναι το επιδέξιο, σωστό και συναρπαστικό παιχνίδι των όγκων κάτω από το φως.

          Οσμές

          «Σπίτι είναι η μυρωδιά του πρωινού καφέ και το άναμμα του πρώτου τσιγάρου της μέρας»  

Πέτρος Μαρτινίδης

        Στην κατοικία πρέπει να προκαλούνται οι αισθήσεις. Οι μυρωδιές ενός κήπου ή των υλικών, εμφυτεύονται στη μνήμη. Ευχάριστη, ιδιάζουσα, βαριά, διαπεραστική, δυσάρεστη, κάθε μυρωδιά του σπιτιού, μας ταξιδεύει στο χρόνο και μας φέρνει αναμνήσεις ευχάριστες ή όχι.

Όλα αυτά και άλλα χαρακτηριστικά, ειδομένα με το ποιητικό δυναμικό της ονειροπόλησης, μέσα στην ψυχή μας παίρνουν τη σημασία συμβόλων της ζωής⁶ και δίνουν στο σπίτι ποιητική μορφή. Γίνεται σώμα, γίνεται ένδυμα, στέκεται στη γη και κοιτάζει τον ουρανό περιμένοντας τους κατοίκους του, γιατί το σπίτι, έχει ανάγκη από την ανθρώπινη παρουσία.

Το έργο είναι το τέλος μιας κάποιας πράξης και η αρχή μιας άλλης⁷, που σημαίνει πως το έργο είναι όσο το κατασκευάζει ο δημιουργός και όσο λειτουργεί από τον καταναλωτή, πέρα από αυτό δεν έχει καμία αξία και υπόσταση. Έτσι και το σπίτι λειτουργεί όσο κατοικείται από τις ανθρώπινες αξίες που το κρατάνε ζωντανό.

    Μέσα από την ονειροπόληση το σπίτι εξανθρωπίζεται, γίνεται σώμα, αποκτά υπόσταση και ρίζες. Ως πλάσμα της φύσης, συνυπάρχει με τη γη και τα νερά της. Μετατρέπεται σε φυτό, το οποίο τα νερά των θεμελίων θα το βοηθήσουν να αναπτυχθεί. Μετατρέπεται σε φίλο για τον Alain De Botton ο οποίος στο βιβλίο του The Architecture Of Happiness γράφει πως αυτό που γυρεύουμε σε ένα αρχιτεκτονικό έργο, τελικά δεν διαφέρει και πολύ από αυτό που αναζητούμε σε έναν φίλο. Γίνεται μάνα για τον Malicroix, …το σπίτι αγωνιζόταν με γενναιότητα… Οι πιο άγριοι άνεμοι το χτύπησαν απ’ όλες τις μεριές… Εκείνη τη νύχτα στάθηκε πραγματικά μάνα μου… Δεν είχα παρά αυτό να με φυλάξει και να με στηρίξει⁸. Παρακολουθεί την ανθρώπινη ζωή, την στεγάζει, την προστατεύει και όταν σηκώνει το ανάστημά του απέναντι στις κακουχίες του σύμπαντος, για να αντιμετωπίσει την βροχή ή τον αέρα, χάνει τις γεωμετρικές του διαστάσεις και γίνεται για τον άνθρωπο, το εργαλείο που τον καλεί να αντιμετωπίσει τον κόσμο. Γίνεται τη φωλιά που θα τον προστατέψει από την κακοκαιρία και όσο πιο βαριά η κακοκαιρία, τόσο πιο ζεστό θα νιώσει ο άνθρωπος το σπίτι. Αυτό θα κάνει ακόμη μεγαλύτερη την ευτυχία του κατοικώ και θα μεγαλώσει η αξία της κατοίκησης και της οικειότητας του σπιτιού.

          Όσο τα χρόνια περνούν, αρχίζει να μεγαλώνει και να μεταμορφώνεται. Ωριμάζει και αποκτά τη δύναμη να μας προκαλεί τη μνήμη και να μας προσκαλεί στη μνήμη. Σαν τη δύναμη που εκπέμπει το ρυτιδιασμένο πρόσωπο ενός μεγάλου ανθρώπου, έτσι και το σπίτι, τα ίχνη του χρόνου πάνω του θα πρέπει να του προσδίδουν ύφος, ομορφιά και την αναντικατάστατη φόρτισή του από τις μνήμες, ανάμεσα από τους τοίχους και τα παράθυρα, στα κατασκευασμένα όριά του. Γιατί στόχος του σπιτιού, ως ζωντανός οργανισμός, είναι η κατοίκησή του και η βιωσιμότητά του ώστε να αντέχει στον χρόνο, να τον υποδέχεται και να προσαρμόζεται στο ριζικό του, στις διαδοχικές μεταμορφώσεις του.

          Ακόμα κι όταν πάψει να κατοικείται, τα ίχνη της καθημερινής ζωής του ανθρώπου, το έχουν εξανθρωπίσει. Μέσα από τα κενά των ερειπίων, η μνήμη βρίσκει την προηγούμενη σπίθα της κατοίκησης, αυτή την αιώνια σχέση του χώρου με τον άνθρωπο, με το σώμα και τις αισθήσεις του. Όλα τα αντικείμενα του σπιτιού, πόρτες, παράθυρα, είσοδοι κ.λπ. αναδύουν μια ανάσα κατοίκησης.

          Τα σπίτια μάς κοιτούν, μας μιλούν, μας τραγουδούν, εκπέμπουν με την προβολή τους, την αγάπη, την έγνοια, αλλά και τις πιθανές αμφιβολίες εκείνων που τα σχεδίασαν. Μας κοιτούν τρυφερά, θα το δούμε αν τα κοιτάξουμε κι εμείς, αν πάψουμε να τα προσπερνάμε αδιάφορα μέσα στη βοή της πόλης.

1.       βλ. Α. Αντωνιάδη, ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

2.       βλ. Α. Αντωνιάδης, ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

3.       βλ. Le Corbusier, Δύο ταξίδα στον Le Corbusier, σελ.76

4.       βλ. Δ. Πικιώνης, Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

5.       βλ. Σουζάνα Αντωνακάκη, Πνεύμα και ύλη, εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 26/8/2004

6.       βλ. Δ. Πικιώνης, Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

7.       βλ. P. Valery, ΕΥΠΑΛΙΝΟΣ Ή Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ, σελ.148

8.       βλ. G. Bachelard, Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ, σελ. 72